Təvəkkül etməyən şəxs oxumağın ona elm bəxş edəcəyinə, yaxud təcrübə, səy və elmi ilə çörək qazanacağına və ya müəyyən davranışın ona şərəf qazandıracağına inanır. Qurani-Kərim Qarunun dilindən belə buyurur: “O dedi: “Mən səni tanımıram” (Qəsəs, 78); Amma Allaha təvəkkül edən şəxs hər bir nemət və qüdrəti Allahın bir lütfü hesab edər: “O dedi: “Bu, Rəbbimin lütfündəndir” (Nəml, 40).
Əlbəttə ki, o, kainatın bütün cisimlərini alət hesab edir və buna görə də Allaha təvəkkül edərək, yaradılış sisteminə daxil edilmiş alətlər şəklində öz imkanlarını da müəyyən edir. Amma qələm yazıçının əlində alət olduğu və onun iradəsinə uyğun hərəkət etdiyi kimi, dünyada təsirə malik olan bütün alətlər də əslində Allahın qüdrətinin əlində alətdir və yalnız Onun iradəsinə uyğun və Onun iradəsi istiqamətində təsir göstərir.
Deməli, Təvəkkül edən insanla etməyən arasında fərq ondadır ki, mütəvəkkil öz qəlbində Allah-Təalanı əsas vəkil hesab edir və səbəb, vasitə, pul və partiya mənsubiyyətinə deyil, Ona təvəkkül edir. Buna görə də ikisi arasındakı fərq davranışda deyil. Ola bilsin ki, təvəkkül edən başqalarından qat-qat ciddi işləyir, amma öz hərəkətlərini əsas və həqiqi təsir hesab etmir. Əlbəttə ki, bu inamı iddia etmək asandır, amma həyata keçirmək çox çətindir. Əgər iddiaçılar öz vəzifələrini yerinə yetirərkən ehtiyatla hərəkət edərlərsə və narahatçılıqdan, qəzəbdən və ya başqasının gücündən qorxaraq öz vəzifələrini tərk edərlərsə, bu davranış təvəkkülün həqiqətinə uyğun gəlmir.
Bəndə öz Allahına təvəkkül etmək istəyirsə, Allahı bütün işlərdə Ona təvəkkül edə bilmək üçün lazımi sifətlərə malik hesab etməli, Ondan xeyir və salehlik yolunu istəməli, təqdir etdiyi qəza və qədərə təvəkkül etməlidir. Bu məsələ mərifət və dərkdən asılıdır və bu mərhələdən sonra hərəkətə keçmə vaxtıdır. Buna görə də, təvəkkül, ümumiyyətlə iki növ mərifəti tələblərə və praktik tələblərə malikdir.
